Diện Lao động Định cư EB-3 (Employment-Based Third Preference) là một chương trình định cư Mỹ dành cho những người lao động nước ngoài muốn làm việc và định cư lâu dài tại Hoa Kỳ. Điểm đặc biệt của chương trình này là người lao động không cần phải có vốn đầu tư lớn hay kinh nghiệm quản lý cấp cao, mà chủ yếu dựa vào sự bảo lãnh của một nhà tuyển dụng tại Mỹ.
Chương trình EB-3 được chia thành ba nhóm đối tượng chính, mỗi nhóm có những yêu cầu riêng:
- Các nhóm đối tượng của EB-3:
- Lao động chuyên gia (Professionals):
- Yêu cầu: Phải có bằng Cử nhân của Hoa Kỳ hoặc bằng cấp tương đương ở nước ngoài.
- Công việc: Công việc được tuyển dụng phải yêu cầu ít nhất bằng Cử nhân.
- Không yêu cầu kinh nghiệm làm việc cụ thể nếu đáp ứng bằng cấp.
- Lao động có tay nghề (Skilled Workers):
- Yêu cầu: Có ít nhất 2 năm kinh nghiệm làm việc hoặc đào tạo chuyên môn liên quan đến công việc được tuyển dụng.
- Công việc: Công việc phải yêu cầu kinh nghiệm hoặc đào tạo tối thiểu 2 năm.
- Không yêu cầu bằng cấp đại học.
- Lao động phổ thông (Unskilled Workers / Other Workers):
- Yêu cầu: Có khả năng thực hiện công việc không yêu cầu kỹ năng đặc biệt, đào tạo hoặc kinh nghiệm dưới 2 năm.
- Công việc: Phải là công việc toàn thời gian, không mang tính tạm thời hoặc theo mùa.
- Đây là diện phù hợp nhất cho nhiều người Việt Nam vì không yêu cầu bằng cấp, kinh nghiệm hay tiếng Anh. Các công việc phổ biến bao gồm công nhân nhà máy, nhân viên vệ sinh, nhân viên đóng gói, nhân viên chế biến thực phẩm, v.v.
- Điều kiện chung để tham gia chương trình EB-3:
- Thư mời làm việc (Job Offer): Phải có một nhà tuyển dụng hợp pháp tại Hoa Kỳ bảo lãnh và cung cấp một công việc toàn thời gian, lâu dài.
- Chứng nhận Lao động (Labor Certification – PERM): Nhà tuyển dụng phải xin được Chứng nhận Lao động từ Bộ Lao động Hoa Kỳ (DOL). Đây là bằng chứng cho thấy nhà tuyển dụng đã cố gắng tuyển dụng người lao động Mỹ nhưng không tìm được ứng viên đủ điều kiện hoặc sẵn lòng làm công việc đó.
- Đáp ứng yêu cầu công việc: Người lao động phải có đủ trình độ, kinh nghiệm hoặc khả năng để thực hiện công việc được đề nghị.
- Lý lịch tư pháp tốt: Không có tiền án, tiền sự, không vi phạm pháp luật di trú Hoa Kỳ.
- Sức khỏe tốt: Đạt yêu cầu về sức khỏe theo quy định của Hoa Kỳ.
- Tuổi: Thường yêu cầu từ 18 tuổi trở lên (không có giới hạn tuổi trên cụ thể, nhưng dưới 50 tuổi thường được khuyến khích để đáp ứng tốt yêu cầu công việc).
- Quyền lợi của chương trình EB-3:
- Thẻ xanh vĩnh viễn: Người lao động và gia đình (vợ/chồng và con cái độc thân dưới 21 tuổi) sẽ nhận được Thẻ xanh vĩnh viễn (có giá trị 10 năm và có thể gia hạn).
- Làm việc hợp pháp: Được làm việc toàn thời gian cho nhà tuyển dụng bảo lãnh, với mức lương và quyền lợi theo luật lao động Mỹ.
- Hưởng quyền lợi như công dân Mỹ: Được hưởng đầy đủ các quyền lợi về giáo dục, y tế, an sinh xã hội như công dân Mỹ (trừ quyền bầu cử).
- Con cái được học tập miễn phí: Con cái dưới 18 tuổi được học miễn phí tại các trường công lập đến hết trung học phổ thông.
- Cơ hội nhập quốc tịch: Sau khi có Thẻ xanh vĩnh viễn 5 năm và đáp ứng các điều kiện khác, có thể nộp đơn xin nhập quốc tịch Mỹ.
- Không yêu cầu tiếng Anh, bằng cấp cao hay kinh nghiệm phức tạp (đối với diện lao động phổ thông).
- Quy trình nộp hồ sơ EB-3 (Tổng quan):
Quy trình EB-3 thường trải qua các giai đoạn chính sau:
- Bước 1: Tìm kiếm nhà tuyển dụng và nhận thư mời làm việc: Đây là bước quan trọng nhất. Người lao động cần tìm được một nhà tuyển dụng tại Mỹ sẵn lòng bảo lãnh. Nhiều người tìm đến các công ty tư vấn di trú để được hỗ trợ kết nối với nhà tuyển dụng.
- Bước 2: Xin Chứng nhận Lao động (PERM Labor Certification):
- Nhà tuyển dụng sẽ nộp Đơn ETA Form 9089 lên Bộ Lao động Hoa Kỳ (DOL).
- DOL yêu cầu nhà tuyển dụng phải chứng minh rằng không có lao động Mỹ nào đủ điều kiện và sẵn lòng làm công việc đó, thông qua việc đăng quảng cáo tuyển dụng trên các phương tiện truyền thông.
- Đây là giai đoạn kéo dài nhất trong toàn bộ quy trình, có thể mất từ 8 – 14 tháng hoặc hơn tùy vào tình hình kiểm toán.
- Bước 3: Nộp Đơn xin Định cư I-140 (Immigrant Petition for Alien Worker):
- Sau khi Chứng nhận Lao động được phê duyệt, nhà tuyển dụng sẽ nộp Đơn I-140 lên Cục Di trú và Nhập tịch Hoa Kỳ (USCIS) để bảo lãnh cho người lao động nước ngoài.
- Kèm theo đơn I-140 là các tài liệu chứng minh tư cách của nhà tuyển dụng và người lao động, cũng như bằng chứng về việc Chứng nhận Lao động đã được cấp.
- Có thể sử dụng dịch vụ xử lý nhanh (Premium Processing) cho đơn I-140 với một khoản phí bổ sung để có kết quả trong vòng 15 ngày.
- Bước 4: Chờ ngày ưu tiên (Priority Date) và Nộp đơn xin visa/điều chỉnh tình trạng:
- Sau khi I-140 được chấp thuận, người lao động sẽ nhận được “ngày ưu tiên” (Priority Date) là ngày DOL nhận được đơn PERM.
- Người lao động cần theo dõi “Bảng Visa Bulletin” hàng tháng do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố. Khi ngày ưu tiên của họ “hiện hành” (current) so với ngày cắt (cut-off date) trong bảng, họ mới có thể tiếp tục bước tiếp theo. Thời gian chờ đợi ở bước này có thể rất lâu, đặc biệt đối với các quốc gia có lượng hồ sơ nộp nhiều như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam.
- Nếu đang ở ngoài Mỹ: Sẽ nộp đơn DS-260 (Immigrant Visa Application) tại Trung tâm Chiếu khán Quốc gia (NVC) và sau đó được mời phỏng vấn tại Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại quốc gia của mình.
- Nếu đang ở Mỹ với visa hợp lệ (ví dụ: F-1, B-2, H-1B): Có thể nộp đơn I-485 (Application to Register Permanent Residence or Adjust Status) để điều chỉnh tình trạng sang thường trú nhân.
- Bước 5: Nhận Thẻ xanh vĩnh viễn: Sau khi vượt qua phỏng vấn (hoặc được chấp thuận I-485), người lao động và gia đình sẽ được cấp Thẻ xanh vĩnh viễn.
- Thời gian xử lý và Chi phí:
- Thời gian xử lý: Toàn bộ quy trình EB-3 thường mất từ 2 năm trở lên, và có thể kéo dài 4-6 năm đối với một số trường hợp hoặc quốc gia có lượng hồ sơ tồn đọng cao, đặc biệt là diện Lao động Phổ thông. Thời gian chờ đợi chính nằm ở giai đoạn PERM và chờ ngày ưu tiên “hiện hành”.
- PERM: 8-14 tháng (có thể lâu hơn nếu bị kiểm toán)
- I-140: 6-9 tháng (hoặc 15 ngày với Premium Processing)
- Chờ ngày ưu tiên: Rất khó xác định, tùy thuộc vào từng quốc gia và diện EB-3 cụ thể.
- Phỏng vấn/Điều chỉnh tình trạng: Khoảng 9-12 tháng sau khi ngày ưu tiên hiện hành.
- Chi phí: Chi phí bao gồm các khoản sau:
- Phí quảng cáo tuyển dụng (do nhà tuyển dụng chi trả).
- Phí nộp đơn I-140 (khoảng $700).
- Phí Premium Processing (nếu có, khoảng $2,805).
- Phí khám sức khỏe.
- Phí xin visa (DS-260) hoặc điều chỉnh tình trạng (I-485) (khoảng $345 cho DS-260, khoảng $1,225 cho I-485 đối với người lớn).
- Phí cấp Thẻ xanh (khoảng $220).
- Phí luật sư di trú (thay đổi tùy theo từng văn phòng).
- Các chi phí khác như dịch thuật, công chứng, đi lại, v.v.
- Tổng chi phí ước tính (không bao gồm phí quảng cáo) thường dao động từ 20.000 USD trở lên, tùy thuộc vào từng trường hợp và dịch vụ sử dụng.
- Rủi ro và Lưu ý quan trọng:
- Phụ thuộc vào nhà tuyển dụng: Toàn bộ quá trình phụ thuộc rất nhiều vào sự cam kết của nhà tuyển dụng. Nếu nhà tuyển dụng không còn cần nhân sự hoặc phá sản, hồ sơ có thể bị ảnh hưởng.
- Thời gian chờ đợi lâu: Đây là một trong những điểm trừ lớn nhất của EB-3, đặc biệt đối với diện lao động phổ thông, có thể kéo dài nhiều năm.
- Cạnh tranh: Số lượng visa EB-3 có hạn mỗi năm, và có sự cạnh tranh giữa các ứng viên từ khắp nơi trên thế giới.
- Nguy cơ bị từ chối: USCIS có thể từ chối hồ sơ nếu không đáp ứng đủ các yêu cầu, hoặc nếu có nghi ngờ về tính xác thực của thư mời làm việc hoặc mối quan hệ lao động.
- Cần tìm hiểu kỹ và tư vấn chuyên nghiệp: Việc tìm kiếm một công ty tư vấn di trú hoặc luật sư có kinh nghiệm là rất quan trọng để đảm bảo hồ sơ được chuẩn bị chính xác và tối ưu, tránh những sai sót không đáng có.
Nhìn chung, diện EB-3 là một con đường định cư tiềm năng cho nhiều người muốn tìm kiếm cơ hội làm việc và sinh sống tại Mỹ, đặc biệt là những người không có bằng cấp cao hoặc vốn đầu tư lớn. Tuy nhiên, nó đòi hỏi sự kiên nhẫn và chuẩn bị kỹ lưỡng do quy trình kéo dài và yêu cầu cụ thể từ nhà tuyển dụng.
